Onderzoekers van het Radboudumc hebben een nieuw gen ontdekt dat erfelijke darmkanker veroorzaakt. Bij deze vorm kunnen broers en zussen ook een verhoogd risico hebben, maar hun kinderen hebben die aanleg niet. De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in Nature Genetics.
Bij ongeveer 35 procent van alle patiënten met darmkanker ‘zit het in de familie’. Bij 10 procent is het gen bekend dat de erfelijke darmkanker veroorzaakt en weten we precies welke familieleden een hoog risico lopen. Bij 25 procent weten we dat dus nog niet. Wanneer de oorzaak niet gevonden is, geeft dat dikwijls veel onzekerheid over het risico op kanker in de familie. “Het opsporen van nieuwe genen is dus erg belangrijk, maar dat wordt steeds moeilijker”, zegt hoogleraar erfelijke kanker Nicoline Hoogerbrugge. “Gelukkig hebben we er nu toch weer een gevonden.”
Goede selectie + nieuwste technieken
De belangrijkste erfelijke vormen van darmkanker zijn Lynch-syndroom en FAP (familiaire adenomateuze polyposis). Bij Lynch zijn genen stuk die foutjes in andere genen herstellen. Daardoor ontstaan steeds meer foutjes in een cel en wordt de darmcel na verloop van tijd een tumorcel. Bij FAP is een gen stuk dat normaal de tumorvorming onder de duim houdt. Als die rem niet meer goed werkt ontstaan er poliepen (adenomen) in de darm, die na enige tijd veranderen in darmtumoren.
Roland Kuiper van de afdeling Genetica: “Wereldwijd hebben veel groepen de afgelopen twee jaren naar nieuwe genen voor erfelijke darmkanker gezocht. Vaak in hele grote groepen patiënten. Maar de resultaten waren teleurstellend. Wij hebben het anders aangepakt. Van 51 heel goed geselecteerde patiënten hebben we alle genen in kaart gebracht – gesequenced – en naar overeenkomstige foutjes in hun DNA gekeken. Zo vonden we uiteindelijk in drie families bij meerdere patiënten foutjes (mutaties) in het NTHL1 gen. De kracht van ons onderzoek is juist de combinatie van een goede selectie van patiënten, zodat we met de nieuwste technieken ook veel meer kans maken op resultaat.”
Wij hebben nieuwe genetische oorzaak gevonden van erfelijke #darmkanker met veel poliepen. Kan helpen bij #preventie. http://t.co/QAyvVMp756
— NicolineHoogerbrugge (@NicolineHoogerb) May 5, 2015
Alleen broers en zussen
Om bij de nieuw ontdekte vorm erfelijke darmkanker te krijgen, moet iemand zowel van zijn vader als moeder een gemuteerde NTHL1 gen krijgen. Hoogerbrugge: “Dat betekent dat kinderen van een patiënt geen verhoogd risico hebben op deze erfelijke vorm van kanker. Omdat de kans zeer klein is dat de partner van hun vader of moeder ook zo’n defect gen heeft en doorgeeft. In feite hoeven we bij deze erfelijke vorm van darmkanker alleen de broers en zussen van de patiënt te onderzoeken op dezelfde afwijking.”
“Dat het gen nu gevonden is, heeft grote voordelen voor de diagnostiek en behandeling van de broers en zussen. Wie niet twee gemuteerde genen bezit, heeft geen extra onderzoek of regelmatige coloscopie meer nodig. Wie wel twee gemuteerde genen heeft, kan tijdig de darmpoliepen (adenomen) laten verwijderen om te voorkomen dat die zich ontwikkelen tot darmtumoren. In beide gevallen is er nu meer duidelijkheid ontstaan doordat het gen ontdekt is.”
Lees ook:
Erfelijke darmkanker voorkomen
“De erfelijke darmkanker die door NTHL1 ontstaat, zit een beetje tussen Lynch en FAP in”, zegt Kuiper. “Bij Lynch zien we weinig poliepen, bij FAP juist heel veel. NAP – NTLH1 associated polyposis – geeft een wat gemixt beeld er tussenin. Erg interessant is verder dat door deze NAP-mutatie een specifiek DNA reparatie mechanisme van de cel verstoord is, waardoor hele typerende veranderingen in het DNA van de tumoren ontstaan. Zo specifiek, dat we alleen al daaraan de tumor genetisch kunnen karakteriseren en veel sneller kunnen bepalen hoe de tumor is ontstaan.”
Hoogerbrugge is blij met de ontdekking van weer een nieuw gen voor erfelijke darmkanker: “Nu kunnen we nog meer families opsporen met een risico op erfelijke darmkanker. Familieleden kunnen vervolgens exact laten uitzoeken of ze wel of geen verhoogd risico lopen. Degenen met een verhoogd risico, kunnen daarna met de juiste voorzorgsmaatregelen voorkomen dat ze darmkanker krijgen. Dat is pure winst.”
