‘Rouw en verlies horen bij het leven, daar mag je aandacht voor hebben’

Foto: Istar Verspuij

Miranda Schutten is rouw- en verliestherapeut. Daarbij maakt ze gebruik van een rijk en gevarieerd aantal werkvormen, van coaching tot wandelen en borduren. Voor iedereen die weet dat het anders kan, maar even niet meer weet hoe.

Miranda Schutten heeft praktijk aan huis. “Ik laat mensen altijd zelf kiezen waar ze willen zitten: aan de keukentafel, in de woonkamer of buiten in de tuin, als het mooi weer is. Ik vind het belangrijk dat ze zich op hun gemak voelen. Rouw en verlies zijn geen ziektes, ze horen bij het leven. En je mag er aandacht voor hebben, op een manier die bij je past.”

Ze laat zich in de begeleiding van haar cliënten leiden door hetgeen er op dat moment gewenst is, vanuit haar expertise als rouw en verliestherapeut. “Het is afhankelijk van hoe iemand is, wat hij of zij wil en wat ze zelf al hebben gedaan. Ik probeer wel altijd iets te doen met creativiteit en symbolen. En vaak kunnen we het afsluiten met een ritueel en samen kijken naar de transformatie ie er is geweest.”

Rouw werkt door

Tot 1995 was Miranda Schutten fulltime werkzaam als human resource adviseur bij een groot bedrijf. In dat jaar vonden er een aantal heftige gebeurtenissen plaats in haar leven: haar kindje werd levenloos geboren en haar vader pleegde suïcide. “Steeds meer werd ik me daarna bewust van de moeite die mensen hebben met zulke heftige zaken. Ook in organisaties weten leidinggevenden en collega’s vaak niet hoe te reageren. In bedrijven worden mens en organisatie vaak als twee verschillende entiteiten gezien en dat werkt niet. Wat er privé gebeurt werkt door in hoe iemand functioneert op het werk. Soms functioneren mensen minder goed door privé omstandigheden en daar is weinig aandacht voor. Er is vaak alleen kritiek op het functioneren.”

“Ik had in mijn werk veel gesprekken met collega’s waarbij rouw aan de orde kwam,” vervolgt ze. “Soms waren er functioneringsproblemen. Door in gesprek te gaan bleek er vaak veel meer aan de hand; privéproblemen thuis, niet op hun plek in de baan, worstelingen met eigen identiteit. Als daar aandacht voor was, verbeterde ook het functioneren.”

Die ervaringen, samen met haar eigen ervaringen met rouw, leidden ertoe dat ze een opleiding ging doen voor rouw- en verliesbegeleider. “Ik herkende het zo, hoe rouwprocessen verlopen. Het leidt tot concentratieverlies en lichamelijke klachten. Daar wordt in human resource management opleidingen te weinig over gesproken.”

Eigenlijk zou iedere leidinggevende goed met rouw om moeten kunnen gaan, vindt Miranda Schutten. “Ik begeleid nu individuele mensen curatief, maar ook managers, preventief. Zodat ze handvatten hebben om met hun medewerkers in gesprek te gaan. Dan hoeft het niet zo ver te komen dat mensen uitvallen.”

Goed werkgeverschap

Een op de tien werknemers die rouwen krijgt een burn out. “Dat kost een bedrijf veel geld. Preventie door scholen van leidinggevenden kost een fractie daarvan. Bovendien is het een betere manier van omgaan met je medewerkers. Niemand zit te wachten op een burn out. Je gaat zo diep!”

Rouw zit in veel meer dan in het verlies van een geliefd persoon, stelt Miranda Schutten. “Een burn out is ook een groot verlies. Je raakt jezelf kwijt. Leidinggevenden en collega’s weten ook niet hoe ze daarmee om moeten gaan.”

Dat maakt het nog moeilijker voor de rouwende. “Het kan vaak voelen als: wat moet ik ermee, het lijkt of mensen met een boog om me heen lopen. Dan zeggen ze dingen als: laat het los, geef het een plekje… maar dat zijn dooddoeners, algemeenheden. Mensen voelen zich ongemakkelijk met het verdriet van een ander. Maar je hoeft het niet voor ze op te lossen. Vaak is het al genoeg om er alleen te zijn, of een luisterend oor te bieden.”

Rouw zit in veel meer dan in het verlies van een geliefd persoon, stelt Miranda Schutten. “Een burn out is ook een groot verlies. Je raakt jezelf kwijt”

Haar behandelingen zitten helaas niet in het ziektekostenpakket. “Terwijl dat juist preventief heel goed zou zijn. Het zou een hoop ellende schelen, mensen kunnen veel langer actief blijven in de samenleving als er goed omgegaan wordt met rouwprocessen. Ik ga ook wel eens met een cliënt praten op het werk. Dat kan uitvallen voorkomen.”

Als je die ruimte krijgt binnen je bedrijf, dan is die medewerker tijdelijk niet zo productief, maar na het verwerkingsproces dankbaar en loyaal, naar het bedrijf en de collega’s, merkt Miranda Schutten. “En ook die beseffen: ik mag er op vertrouwen dat ik in een dergelijke situatie ook de juiste aandacht krijg. Goed werkgeverschap leidt tot binding met het bedrijf. Dat straalt af op jou als werkgever. Daar kun je ook mee te koop lopen, want daar willen mensen bij horen!”

Borduren, tekenen en wandelen

Na haar opleiding tot rouwtherapeut mistte ze nog iets: werken met je handen als onderdeel van de behandeling. “Daarom ben ik vervolgens de opleiding ritueel begeleider gaan doen. Ik laat mensen nu vaak met hun handen werken. Soms willen mensen echt liever praten en dat kan ook, natuurlijk. Maar we zitten al heel veel in ons hoofd en emoties hopen zich op in ons lijf. Dan kan werken met je handen, op welke manier dan ook, heel goed helpen. Ook wandelen kan goed werken. Door eerst in stilte bezig te zijn komen de woorden daarna vanzelf.”

Net als bij schrijven, of lummelen. “Dat vinden mensen vaak heel moeilijk, niks doen. Dan komen pijnlijke gevoelens naar boven en vaak weten mensen niet wat ze ermee aan moeten. Eigenlijk is rouwen een manier vinden waarop je je opnieuw verbindt met diegene of datgene dat je verloren bent.”

Ook borduren gebruikt ze in haar therapie. “Wist je dat de artsen in de eerste wereldoorlog gewonde soldaten dat ook lieten doen? Dat werkte rustgevend en daardoor konden hun gedachten kalmeren. Het hielp bij het herstel. Nu zouden we zeggen dat die soldaten PTTS hadden en weten we dat meditatieve, repeterende activiteiten bij de behandeling daarvan goed kunnen helpen.”

Allerzielen

In haar opleiding spiritueel begeleider kwam ook het gebruik van symbolen aan de orde, om betekenis te geven aan speciale momenten. “Symbolen en rituele geven houvast, met geloof of zonder. Wij komen uit een cultuur met rituelen. De overgangen van de seizoenen werden gevierd, het oogstfeest, het slachtfeest, je had de meiboom en midwinterfeesten. Dat waren allemaal rituelen om om te gaan met de verandering die er aan komt. Daar zijn we vanaf gedreven, maar onbewust is er behoefte aan rituelen.”

Dat is ook goed te merken aan de opleving van Allerzielen, aldus Schutten. “Bij Allerzielen gaat het om het leven vieren door te herdenken. En je daardoor te realiseren dat de dood bij het leven hoort. Vroeger was de dood alom aanwezig: mensen, die gestorven waren werden thuis opgebaard. Aan de gesloten gordijnen kon je vaak zien dat er iemand gestorven was in een huis. De gordijnen bij de naaste buren waren vaak half gesloten. Op die manier was iedereen bezig met het afscheid. Ook kinderen zagen de overledene gewoon in huiskamer liggen. Nu worden kinderen vaak weggehouden bij een overleden dierbare.

Het kan helpen bij de rouwverwerking om de overledene te zien. “Dat geldt ook na een ongeluk. Zelfs als er maar een herkenbaar stukje van de overledene zichtbaar is, bijvoorbeeld een tatoeage, kan dat helpen. Het is vaak toch: eerst zien dan geloven.”

Inloophuis voor rouwverwerking

“Mijn droom is: mijn eigen huis van Rouwkost & Troostvoer, aan de rand van de stad, waar mensen gewoon kunnen binnenlopen. Een soort inloophuis, met verschillende kamers om op allerlei manieren te ervaren wat voor jou werkt, hoe wil jij met jouw rouw omgaan. Bijvoorbeeld door te schilderen of keihard herrie te maken. Zodat mensen kunnen ervaren wat hen kan helpen met hun verdriet om te gaan. Mijn bedrijfsplan daarvoor ligt al klaar! Vorig jaar deed ik mee aan een wedstrijd van de gemeente waarbij je een eigen winkel kon winnen. Ik heb toen niet gewonnen, maar Ik heb er vertrouwen in dat het er een keer komt.”

Het is pionieren, wat ze doet. “Verdriet en lijden zijn er altijd, ze zijn deel van het leven. Maar we zijn verleerd er mee om te gaan. Mijn missie is: de cultuur rond rouw en verlies veranderen, zodat vergankelijkheid en sterfelijkheid weer gewoon gaan worden.”

Contact en meer informatie

Voor meer informatie neem contact op met Miranda via (06) 43 82 84 24 of [email protected].

Of kijk op haar website: Rouwkost & Troostvoer.

Rouw en verlies

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen