Keigrondig onderzoek levert lawine van inzichten over taalversterkers

‘Taalintensiveerders zijn een van de paradepaardjes van het Nijmeegse communicatieonderzoek’. Ongemerkt (?) geeft Liebrecht een voorbeeld van de stijlmiddelen die je kunt gebruiken om je uitspraken te intensiveren, kracht bij te zetten.
‘Dat vond ik toch opvallend’, zegt ze. ‘Dat je zoveel meer kunt doen dan bijvoeglijk naamwoorden, bijwoorden en uitroeptekens gebruiken. Ook met de keus van je zelfstandig naamwoorden en werkwoorden kan je een boodschap extra kracht geven. Als Wilders waarschuwt voor een tsunami aan vluchtelingen, dan komt dat sterker over dan een grote toestroom en zeker sterker dan veel.’ Voor haar onderzoek bekeek ze 387 teksten in verschillende media. ‘Ik verwachtte op internet een hogere frequentie te vinden van taalintensiveerders, dat was ook het geval. Maar niet alle internettaal is krachtig. Het is online echt niet alleen kommer en kwel.’

Ervaren schrijvers – journalisten, tekstschrijvers – gebruiken niet minder versterkers dan bijvoorbeeld mensen die zelden schrijven en alleen nu en dan reageren op berichten op internet. Ze pakken het wel anders aan. ‘Minder ervaren schrijvers gebruiken vooral semantische arme intensiveerders. Heel. Erg. Super. Aller-. . En veel uitroeptekens. Geoefende schrijvers zijn artistieker en roepen meer beelden en emoties op door semantisch rijke versterkers te kiezen. Denk aan zoutloos, tenenkrommend, tsunami, een zee van ellende. Dat is dus een duidelijk advies voor wie professioneel wil overkomen.’

Positieve opmerkingen komen minder sterk over dan negatieve, ontdekte Liebrecht. ‘Zeggen dat heen goed hotel is, is nauwelijks een aanbeveling. Maar lees je in een recensie over een slecht hotel dan kijk je uit naar een andere optie. Pas als de schrijver een versterker gebruikt – het is een fantastisch hotel - pikt de ontvanger de positieve boodschap op. Als een schrijver een positieve boodschap wil overbrengen, zal die dat met kracht moeten doen.
Liebrecht verklaart dit uit onze evolutionair voorgeprogrammeerde alertheid op negatieve signalen. ‘Of het kan komen doordat het sociaal wenselijk is dat we ons positief uitdrukken. Dat zijn we gewend, het is de default mode. Om over te brengen dat het écht goed is, moet je versterkers gebruiken.’

De inzichten van Liebrecht kunnen gebruikt worden voor automatische analyse van reacties op internet. ‘Nu kijken dergelijke programma’s, die bijvoorbeeld het sentiment rond een merk peilen, vooral naar lijsten van positieve en negatieve woorden. Je kunt die verbeteren door woorden meer of minder gewicht te geven. Verrukkelijk telt meer mee dan lekker.’ Ook zouden zulke programma’s naar andere woordklassen moeten kijken dan alleen naar bijvoeglijk naamwoorden, adviseert Liebrecht.

Intens Krachtig. Stilistische intensiveerders in evaluatieve teksten. Promotie 10 juli 2015.
Promotores: de heer prof. dr. P.J.M.C. Schellens, mevrouw prof. dr. M.J.P. van Mulken. Copromotor: mevrouw dr. L.G.M.M. Hustinx

Christina Cornelia Liebrecht (’s-Hertogenbosch, 1985) studeerde Nederlandse Taal & Cultuur (cum laude) en Bedrijfscommunicatie (tegenwoordig Communicatie- en Informatiewetenschappen) aan de Radboud Universiteit. Voor haar promotieonderzoek begon werkte ze anderhalf jaar als tekstschrijver bij een communicatieadviesbureau. Sinds januari 2014 is ze docent en onderzoeker Corporate Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Daarnaast is Liebrecht freelance tekstschrijver en communicatieadviseur en mede-initiatiefnemer van het landelijke platform Slechte Slogans .